แบบฟอร์มเรียงความแก้กระทู้ธรรม
(๑) สุภาษิต.........................................................(กึ่งกลางเท่านั้น)
(คำแปล)...............................................................
(๒) ณ บัดนี้ จักได้อธิบายขยายเนื้อความแห่งกระทู้ธรรมสุภาษิตที่ลิขิตไว้ในเบื้องต้น พอเป็นแนวทางแห่งการศึกษา และสัมมาปฏิบัติสืบต่อไป
(๓) อธิบาย .......ประมาณ ๘-๑๒ บรรทัด.................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................(๔)สมดังสุภาษิตที่มาในคัมภีร์..........................................................................รับสมอ้างว่า
(๕)สุภาษิตอ้าง........................................................................
(กึ่งกลางเท่านั้น)
(คำแปล).................................................................................
(๖) อธิบายความว่า ...............ประมาณ ๗-๑๐ บรรทัด........................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
(๗) สรุปความ...ประมาณ ๔-๖ บรรทัด....................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................
......................................................................(๘) สมดังสุภาษิตที่ยกขึ้นเป็นนิกเขปบทเบื้องต้นว่า
(๙)สุภาษิตต้น.........................................................
(กึ่งกลางเท่านั้น)
(คำแปล).....................................................................
(๑๐) ดังได้พรรณนามา ก็มีด้วยประการฉะนี้ เอวํ.
ตัวอย่างเรียงความแก้กระทู้ธรรม
อปฺปมาโท อมตํ ปทํ.
ความไม่ประมาท เป็นทางไม่ตาย.
ณ บัดนี้ จักได้อธิบายขยายเนื้อความแห่งกระทู้ธรรมสุภาษิตที่ลิขิตไว้
ณ เบื้องต้น พอเป็นแนวทางแห่งการศึกษา และนำไปปฏิบัติต่อไป
ความว่า ความไม่ประมาท เป็นทาง คือเป็นเหตุ. ไม่ตาย เป็นผล.เกิดมาแล้วจำต้องตาย ที่ว่าเป็นทางไม่ตาย หมายเอาเหตุบางอย่างที่ไม่ประมาทแล้ว เป็นยังกะไม่ตายได้จริง. (ชักตัวอย่างเรื่องนี้มาให้เห็นหลายอย่างยิ่งดี)เช่นอาหารที่เสีย รู้แล้วไม่บริโภค ก็ไม่เป็นทางให้ท้องเสียถึงตาย. เป็นฝีแม้ศีรษะเล็กขึ้นที่สำคัญ ไม่ดูหมิ่นทำอย่างไรไม่ให้กำเริบ ก็เป็นทางไม่ให้ถึงตาย. เดินทางจงระวังสัตว์ร้ายมีงูพิษเป็นต้นอยู่แล้ว ก็เป็นทางไม่ตาย. ถ้ากล่าวตามคดีโลกเพียงรักษาตัวมิให้ตายด้วยเหตุอันไม่ควรตาย ก็อาจเป็นจริงเช่นว่ามา. ถ้าจะกล่าวตามธรรมปฏิบัติแล้ว ความไม่ประมาท เป็นทางไม่ตายได้จริง ๆ คือยังอริยมรรคทั้ง ๘ (ชักมาให้ครบ ๘ ประการ) ให้มีให้เจริญขึ้นแล้ว ชื่อว่าตั้งอยู่อัปปมาทธรรมโดยจริงแท้ จึงเป็นทางแห่งพระนิพพาน อันมีชื่อเรียกไปอย่างอื่นว่า อมตะ ไม่ตาย คือบรรลุอรหัตแล้ว ขันธ์ยังปรากฏอยู่ ก็ชื่อว่าไม่ตายแล้ว ครั้นขันธ์แตกดับ จะชื่อว่าตายก็เท่ากับไม่ตาย เพราะไม่ต้องตายอีกต่อไป. ตามที่กล่าวมานี้จึงสมด้วยพุทธภาษิตว่า ความไม่ประมาท เป็นทางไม่ตาย ดังนี้.
แม้องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็ทรงตรัสเตือนภิกษุทั้งหลาย
ก่อนที่จะปรินิพพานว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
เราขอเตือนท่านทั้งหลายให้ทราบไว้ว่า
สังขารทั้งหลายมีความเสื่อมสิ้นไปเป็นธรรมดา ขอท่านทั้งหลายจงยังประโยชน์ตน
และประโยชน์ท่านให้ถึงพร้อมด้วยความไม่ประมาทเถิด สมดังสุภาษิตที่มาในคัมภีร์
สํยุตฺตนิกาย สคาถวคฺค เล่มที่ ๑๕
หน้า ๒๓๑ รับสมอ้างว่า
อปฺปมาเทน สมฺปาเทถ.
ท่านทั้งหลายจงยังความไม่ประมาทให้ถึงพร้อม.
อธิบายความว่า ความไม่ประมาท คือ ได้แก่ความไม่เลินเล่อ มีสติคุมอยู่ทุกเมื่อ
ควรตั้งอยู่ในความไม่ประมาทในที่ ๔ สถาน คือ ควรทำความไม่ประมาทในที่
๔ สถาน
๑. ในการละกายทุจริต ประพฤติกายสุจริต.
๒. ในการละวจีทุจริต ประพฤติวจีสุจริต.
๓. ในการละมโนทุจริต ประพฤติมโนสุจริต.
๔. ในการละความเห็นผิด ทำความเห็นให้ถูก
อีกอย่างหนึ่ง
๑. ระวังใจไม่ให้กำหนัดในอารมณ์เป็นที่ตั้งแห่งความกำหนัด.
๒. ระวังใจไม่ให้ขัดเคืองในอารมณ์เป็นที่ตั้งแห่งความขัดเคือง.
๓. ระวังใจไม่ให้หลงในอารมณ์เป็นที่ตั้งแห่งความหลง.
๔. ระวังใจไม่ให้มัวเมาในอารมณ์เป็นที่ตั้งแห่งความมัวเมา.
ความไม่ประมาทเป็นธรรมอย่างเอก รวมคุณธรรมอื่นเข้าทั้งหมด เปรียบเหมือนรอย
เท้าช้างเป็นรอยใหญ่ รอยเท้าสัตว์อื่น ๆ อาจรวมลงในรอยเท้าช้างทั้งหมด. เพราะเล็กกว่ากัน. คำว่าท่านทั้งหลายหมายเอาพุทธศาสนิกชนทั้งหมด.ยังความไม่ประมาทให้ถึงพร้อมแล้ว ย่อมได้รับผลดีงามทั้งทางโลก (ตามแต่จะว่า) และทางธรรม (ตามแต่จะว่า). ความไม่ประมาทมีคุณานิสงส์ดังนี้ สมเด็จพระศาสดาจึงตรัสว่า
อปฺปมาทญฺจ เมธาวี ธนํ เสฏฺฐํว รกฺขติ ปราชญ์ย่อมรักษาความไม่ประมาทไว้ เหมือนทรัพย์ประเสริฐสุด. ดังนี้.
สรุปความว่า
อัปปมาทธรรม คือธรรมความไม่ประมาทนี้ สำคัญยิ่งนัก บุคคล ผู้ไม่ประมาท
ย่อมรอดพ้นจากอันตรายทั้งปวง ทั้งภายนอกภายใน ไม่มัวเมาตกอยู่ใต้อำนาจของกิเลสทั้งปวง
อันเป็นเหตุพาตนตกไปสู่ที่ชั่ว
และได้รับความทุกข์ร้อนนานาประการ ผู้ประมาทคือผู้ตายจากคุณความดีทั้งปวง
ผู้ไม่ประมาทย่อมประสพพบแต่สิ่งที่ดีทั้งปวง ไม่พลาดจากประโยชน์ที่จะพึงได้รับ ฉะนั้นพระพุทธองค์จึงตรัสย้ำเตือนให้พุทธบริษัททั้งหลาย
พึงตั้งอยู่ในความไม่ประมาท เพราะความไม่ประมาทเป็นไม่ตายจากประโยชน์ทั้งปวง สมดังสุภาษิตที่ยกขึ้นเป็นนิกเขปบทในเบื้องต้นนั้นว่า
อปฺปมาโท อมตํ ปทํ.
ความไม่ประมาท เป็นทางไม่ตาย.
ดังพรรณนามาด้วยประการฉะนี้
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น