องค์แห่งศีล๑๐

               
                 องค์แห่งศีล๑๐
กฎเกณฑ์ในการวินิจฉัยที่ท่านเรียกว่า  องค์ของศีล  เป็นเครื่องตัดสิน  ถ้าครบองค์ของศีลข้อนั้นๆ ศีลข้อนั้นก็ขาด  ถ้าไม่ครบองค์ที่วางไว้  ขาดไปหนึ่งหรือสองข้อ  ถือว่าศีลไม่ขาด  แต่ศีลก็เศร้าหมอง  องค์ของศีลที่ท่านวางไว้จึงเป็นเครื่องเตือนใจให้สำรวมระวังไม่ประมาท
ศีล ๑๐ สำหรับสามเณร
ศีลข้อ  ๑  มีองค์  ๕  คือ
๑.  ^*ปาโณ  สัตว์มีชีวิต
๒.  ปาณสญฺญิตา  รู้ว่าสัตว์มีชีวิต
๓.  วธกจิตฺตํ  จิตคิดจะฆ่า
๔.  อุปกฺกโม  เพียรเพื่อจะฆ่า
๕.  เตน  มรณํ  สัตว์ตายด้วยความเพียรนั้น
ศีลข้อ  ๒  มีองค์  ๕  คือ
๑.  ปรปริคฺคหิตํ  ของมีเจ้าของหวงแหน
๒.  ปรปริคฺคหิตสญฺญิตา  รู้ว่ามีเจ้าของหวงแหน
๓.  เถยฺยจิตฺตํ  จิตคิดจะลัก  ( ทั้งโดยคิดลักเอง  หรือใช้ให้ผู้อื่นลักแทน )
๔.  อุปกฺกโม  เพียรเพื่อจะลัก
๕.  เตน  หรณํ  นำของมาด้วยความเพียรนั้น
ศีลข้อ  ๓  อพรหมจริยา  เวรมณี  มีองค์  ๔  คือ
๑.  อชฺฌาจรณียวตฺถุ  วัตถุที่จะพึงประพฤติล่วง  ( คือมรรคทั้ง  ๓  คือ ทวารหนัก ทวารเบา และปาก)
๒.  ตตฺถ  เสวนจิตฺตํ  จิตคิดจะเสพในวัตถุที่จะพึงล่วงนั้น
๓.  เสวนปฺปโยโค  พยายามเสพ
๔.  สาทิยนํ  มีความยินดี
ศีลข้อ  ๔  มีองค์  ๔  คือ
๑.  อตถํ  วตฺถุ  เรื่องไม่จริง
๒.  วิสํวาทนจิตฺตํ  จิตคิดจะพูดให้ผิด
๓.  ตชฺโช  วายาโม  พยายามพูดออกไป
๔.  ปรสฺส  ตทตฺถวิชานนํ  คนอื่นเข้าใจเนื้อความนั้น

ศีลข้อ  ๕  มีองค์  ๔  คือ
๑.  มทนียํ  ของทำให้เมามีสุราเป็นต้น
๒.  ปาตุกมฺยตาจิตฺตํ  จิตใคร่จะดื่ม
๓.  ตชฺโช  วายาโม  พยายามดื่ม
๔.  ปีตปฺปเวสนํ  ดื่มให้ไหลล่วงลำคอเข้าไป

ศีลข้อ  ๖  วิกาลโภชนา  เวรมณี  มีองค์  ๔  คือ
๑.  วิกาโล  เวลาตั้งแต่เที่ยงแล้วไปจนอรุณขึ้น
๒.  ยาวกาลิกํ  ของเคี้ยวของกินที่สงเคราะห์เข้าในอาหาร
๓.  อชฺโฌหรณปฺปโยโค  พยายามกลืนกิน
๔.  เตน  อชฺโฌหรณํ  กลืนให้ล่วงลำคอเข้าไปด้วยความเพียรนั้น
ศีลข้อ  ๗  นัจจคีตวาทิตวิสูกทัสสนะ  เว้นจากการฟ้อนรำ  ขับร้อง  ประโคมดนตรี 
และดูการเล่นอันเป็นข้าศึกต่อกุศล  มีองค์  ๓  คือ
๑.  นจฺจาทีนิ  การเล่นมีฟ้อนรำขับร้อง  เป็นต้น
๒.  ทสฺสนตฺถาย  คมนํ  ไปเพื่อจะดูหรือฟัง
๓.  ทสฺสนํ  ดูหรือฟัง
ศีลข้อ  ๘  มาลาคันธวิเลปนธารณมัณฑนวิภูสนัฏฐานา  เวรมณี  เว้นจากการลูบทา 
ทัดทรง ประดับตกแต่งร่างกายด้วยระเบียบดอกไม้  ของหอม  เครื่องย้อม  เครื่องทาอันเป็นฐานะแห่งการแต่งตัว มีองค์  ๓ คือ
๑.  มาลาทีนํ  อญฺญตรตา  เครื่องประดับตกแต่ง  มีดอกไม้และของหอม  เป็นต้น
๒.  อนุญฺญาตการณาภาโว  ไม่มีเหตุเจ็บไข้  เป็นต้นที่พระพุทธเจ้าทรงอนุญาต
๓.  อลงฺกตภาโว  ทัดทรงประดับตกแต่ง  เป็นต้นด้วยจิตคิดจะประดับให้สวยงาม
ศีลข้อ  ๙  อุจฺจาสยนมหาสยนา  เวรมณี  งดเว้นจากการนั่งและการนอนบนที่นอนสูงใหญ่
มีองค์  ๓ คือ
๑.  อุจฺจาสยนมหาสยนํ  ที่นั่งที่นอนสูงใหญ่
๒.  อุจฺจสยนมหาสยนสญฺญิตา  รู้ว่าที่นั่งที่นอนสูงใหญ่
๓.  อภิสีทนํ  วา  อภิปชฺชนํ  วา  นั่งหรือนอนลง
และต่อด้วยศีลข้อ 10 องค์ของศีลข้อ 10 คือ
ศีลข้อ  10  เว้นจากการรับเงินทอง 
1. วัตถุเป็นเงินทองที่เขาให้  หรือเงินทองตกอยู่แห่งใดแห่งหนึ่ง ไม่มีเจ้าของหวงก็ดี 
2. ถือเอาเพื่อประโยชน์ตนเอง
3. รับเองหรือให้เขารับ     หรือเขาเก็บไว้ให้ยินดีเอา